In een wereld waarin de lat steeds hoger lijkt te liggen en de druk om te presteren constant aanwezig is, is het geen verrassing dat perfectionisme een veelvoorkomend verschijnsel is geworden. In mijn coaching sessies zie ik regelmatig dat met name jonge mensen hiermee worstelen. Hoge verwachtingen, het toenemende keuzeaanbod, 24/7 toegang tot sociale vergelijking leiden tot het continue streven naar meer. Zeker voor types met een hoog ambitieniveau kan het altijd nog wel een beetje beter. Waar het voor de buitenwereld misschien een perfect plaatje lijkt, zie je vaak dat degene zelf kampt met: schuldgevoelens, (faal)angst en het gevoel teleurstelling/tekortschieten. Herkenbaar? Lees dan even verder!
Tja, ook ik ben een voorbeeld van een perfectionist. Een weg vinden tussen ‘goed’ of ‘fout’ en wie bepaalt dan wanneer het ‘goed genoeg’ is? Jezelf continue proberen te verbeteren en streven naar onhaalbare normen. Dit in combinatie met onrealistische verwachtingen van jezelf of de mensen om je heen. En daar bovenop de angst voor het maken van fouten. Je innerlijke criticus krijgt hierdoor alle ruimte om jou te overtuigen van gedachten die niet altijd met de realiteit overeenkomen. Daarmee heb je jezelf als eigenlijk als grootste vijand gecreëerd. Handig dus om soms even een beetje te relativeren!
Makkelijker gezegd dan gedaan, want perfectionisme kan door verschillende oorzaken ontstaan en worden versterkt. Om meer inzicht in jezelf te krijgen, is het fijn om eens te kijken waar het vandaan kan komen.
- Opvoeding en sociale druk
Je opvoeding speelt een cruciale rol bij het vormgeven van perfectionistische neigingen. Ouders die hoge verwachtingen hebben en/of kritisch zijn, kunnen perfectionisme aanmoedigen. Ook de sociale druk (studie, werk, vrienden, sport, etc.) om te voldoen aan de verwachtingen van anderen kan perfectionisme versterken. - Angst voor afwijzing
Je gaat niet zo goed op afwijzing en bent veel bezig met het oordeel van anderen. Een perfectionist hecht waarde aan wat een ander denkt en wil hierin zo perfect mogelijk voor de dag komen, wat leidt tot een constante zoektocht naar bevestiging. - Faalangst
Perfectionisme is nauw verbonden met faalangst. Je bent bang voor mislukking en besteed bewust of onbewust veel tijd en energie aan het voorkomen van fouten/tegenslagen. - Onzekerheid
Perfectionisten ervaren vaak diepgewortelde gevoelens van onzekerheid. Je probeert deze onzekerheid te compenseren door perfectie na te streven en kan hierin een masker dragen richting de buitenwereld.
Het doorschieten in perfectionisme op verschillende levensgebieden kan leiden tot een aantal negatieve gevolgen voor je mentale en je fysieke gezondheid. Het kan bijvoorbeeld leiden tot meer stress, angst of zelfs depressieve gevoelens. De constante druk om het perfect te willen doen, veroorzaakt dan uiteindelijk emotionele uitputting. Dit kan de algehele mentale gezondheid aantasten. De toenemende stress kan ook fysieke gezondheidsproblemen veroorzaken, zoals vergeetachtigheid, slapeloosheid, hoofdpijn, zenuwtics of een verminderd concentratievermogen. Als laatste kan het je productiviteit verminderen. De obsessie voor het perfectioneren van details kan leiden tot een lamgeslagen gevoel waardoor je niet meer goed in staat bent om taken af te ronden.
Wat kun je zelf doen?
Nu lijkt het alsof perfectionisme een ‘slechte’ eigenschap is waar we eigenlijk zo snel mogelijk van af willen, maar niets is minder waar. Perfectionisme zorgt er namelijk ook voor dat je in bepaalde situaties precies ziet wat er nodig is en je jouw doelen wél bereikt. Juist omdat je dat extra stapje hebt gezet. De valkuil is echter dat je dit overal en altijd toe probeert te passen, waardoor het je in de weg gaat zitten.
- Een eerste stap in het omgaan met perfectionisme is bewustwording van je eigen gedrag. De inzichten die ik gedurende de jaren over mijn eigen gedachten en gedrag kreeg, hielpen me om het perfectionisme als iets positiefs te kunnen ervaren.
- Een tweede stap is accepteren dat je deze neigingen hebt en ze waar mogelijk te omarmen. We zijn echter allemaal verschillend en dealen op onze eigen manier met dit verschijnsel. Het accepteren van imperfectie en het streven naar persoonlijke groei zijn essentiële stappen op weg naar een gelukkiger leven.
